dinsdag, mei 09, 2006

 

Excuustruus?

Ontsnippering helpt de natuur

Klein, druk, dichtbevolkt. Bezaaid met steden, dorpen en industrieterreinen. Dat is Nederland. Er ligt een raster overheen van wegen, kanalen en spoorlijnen, dat alles met elkaar verbindt. Tussen al die bedrijvigheid, tussen het asfalt en geraas, resteren in snippers en flinters gescheurde stukjes groen. De levensvatbaarheid van die natuur is in het geding. Het toverwoord dat redding moet brengen is ontsnippering. Echt, er is geen land met een zo versnipperde natuur als Nederland, verzucht ecoloog Geert Groot Bruinderink. ,,Van overal komen mensen kijken hoe verschrikkelijk versnipperd het hier is.'' Geen plek waar je niet ergens in de verte de snelweg hoort ruisen, geen bos of hei waar je uren op pad kunt zonder over de harde sporen van beschaving te struikelen.Al in de jaren zeventig drong het besef door dat die opsplitsing in piepkleine gebiedjes fatale gevolgen oplevert voor de biodiversiteit, de soortenrijkdom in de Nederlandse natuur. Het is simpel, stelt de ecoloog van het Wageningse instituut Alterra: als een leefgebied te klein is, loopt een populatie dieren het risico eraan onderdoor te gaan.Dan is het ineens afgelopen als een of twee geslachtsrijpe vrouwtjes al keuvelend onder de trein belanden. Of zo'n groep verliest haar spankracht als gevolg van inteelt, oftewel een te geringe genetische variatie, zoals de wetenschapper dat uitdrukt.Om het probleem op te lossen zou je wegen kunnen uitgummen, maar voor zo'n voorstel krijg je de handen niet snel op elkaar. De andere optie, het zoeken naar mogelijkheden om de geïsoleerde stukjes natuur met ingenieuze kunstgrepen aan elkaar te knopen, heeft wel ingang gevonden.Vooral de laatste jaren zijn overal in Nederland de resultaten van dat beleid te zien. Het mag wat kosten, dit met dunne draden aan elkaar knopen van de groene mozaïeksteentjes waar flora en fauna nog enigszins gedijen. Kilometers hekwerk verrijzen langs wegen om bijvoorbeeld dassen met zachte drang te leiden naar speciaal voor hen onder de weg geconstrueerde tunnels.Ook voor salamanders, kikkers, padden en dieren als hermelijn, wezel en egel zijn er op hun behoeften toegespitste veilige oversteken. Op en onder viaducten zijn van boomwortelstronken zogenaamde stobbenwallen gemaakt - een uitvinding van Rijkswaterstaat - die dekking bieden aan het kleine grut dat niet graag een open ruimte betreedt.Steile oevers worden natuurvriendelijk afgeschuind, vissen krijgen trappen om in de paaitijd tegen de stroom op te klimmen. De duurste en meest in het oog springende constructies zijn zonder twijfel de natuurbruggen of ecoducten: brede, begroeide overgangen, waarvan een scala aan dieren gebruik kan maken.RobuustRobuuste verbindingen, heet dat in ambtelijk jargon. De eerste natuurbruggen zijn eind jaren tachtig gebouwd bij de aanleg van de A50 over de Veluwe. In Zuid-Nederland ging een jaar geleden het eerste ecoduct open boven de A2 tussen Best en Boxtel, als kortsluiting tussen delen van natuurgebied Het Groene Woud. Ten zuiden van Leenderheide komt er over de A2 nog een, om Groote Heide en Leenderbos te verbinden, en ook op het Limburgse deel van de snelweg, bij de Weerter- en Budelerbergen, is er een voorzien.Elders in het land wordt de aanleg van natuurbruggen de komende jaren met zelfs nog grotere voortvarendheid vervolgd. Zo komen er alleen al op de Veluwe op korte termijn zes bij. Deze week is na een bouwperiode van vier jaar de officiële opening van de natuurbrug Zanderij Crailo tussen Bussum en Hilversum, die een weg, spoorlijn, bedrijventerrein en sportpark overbrugt en met 800 meter de langste ter wereld is.Zoals gezegd: het mag wat kosten. Zelfs een simpel bruggetje bouw je niet voor een paar centen en simpel zijn de ecoducten in het algemeen niet. De brug Groene Woud is van maaiveld tot maaiveld 200 meter lang, ze heeft een breedte van vijftig meter en kostte meer dan negen miljoen euro. Het Meerjarenplan Ontsnippering, waar drie ministers hun handtekening onder hebben staan, gaat uit van een investering van 410 miljoen tot en met het jaar 2018.Is het al dat geld waard? Als hij over het onderwerp lezingen geeft, wordt Groot Bruinderink nogal eens met die vraag geconfronteerd. Over zijn standpunt laat hij dan geen misverstand bestaan. ,,Ik ben er heel optimistisch over, ook als je het economisch bekijkt.'',,Neem bijvoorbeeld het edelhert, dat migreert over grote afstanden en is een boegbeeld als je het over natuurbruggen hebt. Uit onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van grootwild voor miljoenen mensen een belangrijke reden is om de Veluwe te bezoeken. Excursies in de bronsttijd zijn een jaar van tevoren al volgeboekt. Hotels en restaurants profiteren volop van al die belangstelling, er is een enorme economische spin-off.''EffectenEr is nog een argument dat je niet mag uitvlakken, vindt hij. ,,We moeten voor onze kinderen en kleinkinderen een natuur achterlaten die op zijn minst net zo veelzijdig is als de natuur die we zelf hebben aangetroffen.''Het optimisme van Groot Bruinderink ten spijt, er is nog maar mondjesmaat informatie over de daadwerkelijke effecten van de ontsnippering. Er zijn her en der tellingen geweest van pootafdrukken op bruggen, die duidelijk maken dat dieren ze niet links laten liggen. Zo blijken honderden edelherten, damherten, wilde zwijnen en reeën het wildviaduct Terlet op de Veluwe te gebruiken.Op de brug Groene Woud worden sinds enkele weken de sporen in het zand bestudeerd; de eerste das, vos en ree zijn al gesignaleerd, evenals de zeldzame kamsalamander. ,,Als je echt wilt weten wat het opbrengt, zul je de voortplanting in de gaten moeten houden en de genetische samenstelling van samenlevingen moeten monitoren. Dat is erg duur onderzoek. Het begint nu pas zachtjes op gang te komen, er is nog een groot gebrek aan gegevens.''Zelf heeft Groot Bruinderink zulk onderzoek niet eens nodig om stellig te durven beweren dat ontsnippering werkt. ,,Je hoeft alleen maar te kijken naar wat de effecten van versnippering zijn. Daar weten we alles van. Het is overduidelijk: die effecten zijn niet mals.''





<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?