dinsdag, april 24, 2007

 

Zonneterp Veghel

In het reconstructieplan spelen water en natuur een belangrijke rol. In eerste instantie denk je dan aan het weer laten meanderen van waterlopen en het weer drassig maken van stukken grond waardoor water langer vastgehouden wordt en rivieren minder piekbelasting te verwerken krijgen. Maar water komt ook in andere projecten terug die minder voor de hand liggen. Zo wordt in veghel onderzocht of het concept "Zonneterp" in een nieuw te bouwen woonwijk geïntegreerd kan worden. Het doel van de Zonneterp woningen is dat ze zelfvoorzienend zijn voor water en energie. Door veel glas in de bouw toe te passen of een samenwerking aan te gaan met glastuinders ontstaat er een surplus aan warmte in de zomer. Door de woningen en de kassen in de zomer te koelen en met de warmte het grondwater op te warmen ontstaat er een warmte buffer in de grond. Deze kan dan weer in de winter benut worden om de woningen en de kassen te verwarmen. Ook het grijze (spoel) water en zwarte (riolering) water kan op locatie gezuiverd en hergebruikt worden. Maar voor het zover is zal de gevestigde orde ruimte moeten bieden voor verandering. Dat dat niet meevalt bewijst de kruistocht van prof. Lettinga waarover hieronder een verslag.




Foto: Innovatienetwerk

*Bacterietechniek biedt alternatief voor verspillend watercloset*

Het bedrijfsleven heeft het levenswerk van Gatze Lettinga al lang
omarmd. Waarom worstelen we thuis dan nog met zo'n watercloset?

Zijn vrouw had die ochtend nog zo gezegd: je gaat het toch niet weer
over riolen hebben, hè. Maar voor Gatze Lettinga (70), emeritus
hoogleraar milieutechnologie aan Wageningen Universiteit, is het riool
nu eenmaal meer dan een grote pijp in de grond waar af en toe wat
doorheen spoelt. Hij weet precies hoe je biomassa, fecaliën, urine of
afvalwater duurzaam moet verwerken.

Het riool is voor hem ook een symbool van macht. Waterschappen en
gemeenten zijn in de greep van een leger van ingenieurs, betonbouwers,
fabrikanten van pompen en aannemers, meent hij. Deze rioolbouwers
proppen op onze kosten de grond vol met kilometers buis en verdienen
daar flink aan. „Temeer daar die boel na veertig jaar weer vervangen
moet worden. Natuurlijk, ook ik weet dat er voordelen aan een riool
zitten. Maar over de nadelen hoor je niemand.”

Als milieutechnoloog kan Lettinga je die nadelen haarfijn uitleggen. Een
keer het toilet doorspoelen en daar gaat weer tien liter kostbaar water
bijvoorbeeld. Of wat te denken van die dure, ingewikkelde
zuiveringsinstallaties die bovendien energie vreten? En dan hebben we
het nog niet gehad over het zuiveringsslib, waarvoor niemand een goede
toepassing weet.

Het kan ook anders, heeft Lettinga bewezen, en duurzamer: het afval
concentreren en laten uitrotten. Dat is het principe van de anaërobe
zuiveringstechniek die Lettinga in Wageningen vanaf 1970 ontwikkelde.
Dankzij die techniek wordt afvalwater een bron van hoogwaardige
grondstoffen.

Het is een baanbrekende techniek waarvoor Lettinga in 2000 de
Shell-duurzaamheidsprijs kreeg en waarvoor hij deze maand in Los Angeles
de prestigieuze Amerikaanse Tylor-prijs voor milieutechnologie in
ontvangst mag nemen.

Bij anaërobe zuivering gaan bacteriën in bioreactoren afvalstromen te
lijf, zonder dat er zuurstof aan te pas komt. De bacteriën zetten de
organische bestanddelen van het afval om in bruikbare reststoffen, zoals
methaangas en compost. Zou Nederland alle huishoudelijke afvalstromen
met Lettinga's bacterietechnieken verwerken, dan levert dat genoeg
methaangas op om 80.000 huishoudens van energie te voorzien. De
geconcentreerde meststoffen kunnen in de landbouw worden gebruikt. En op
spoelwater is jaarlijks 175 miljoen kuub te besparen. Dus waar wachten
we op?

Maar zo eenvoudig gaat het niet, leert de ervaring van Lettinga. „Wij
hebben jarenlang in het buitengebied gewoond van Heerenveen. Vier huizen
in een bos, langs een stille weg. En daar wilden ze ons opschepen met
zo'n hele dure persleiding. Krankzinnig natuurlijk. Daar heb ik me dus
tegen verzet. Dat heb ik geweten! Gemeentelijke instanties worden dan
nerveus en sturen hun juristen op je af.” Uiteindelijk lukte het
Lettinga een aansluiting op het hoofdriool te voorkomen en in eigen
beheer alle afvalstromen te verwerken. Maar een maand na zijn vertrek
uit Heerenveen was zijn oude woning al op het riool aangesloten. Dat is
tekenend, vindt de milieutechnoloog.

Toch, voorspelt Lettinga, keert het tij. Duurzaamheid staat op de kaart
en inmiddels is in een nieuwe woonwijk van Sneek een demonstratieproject
ontwikkeld met anaërobe afvalverwerking. Daarvoor werken de gemeente,
Wetterskip Fryslân, het bedrijfsleven en de Wageningen Universiteit
samen. En net als in de jaren zeventig, toen Lettinga's bioreactor werd
ontdekt door bedrijven als CSM en Avebe, zal ook dit keer het
bedrijfsleven zijn kansen ruiken, verwacht de milieuwetenschapper.
„Projectontwikkelaars zullen spoedig ontdekken dat het een ideale
oplossing is voor hotels, scholen, flats en recreatieterreinen. En het
kan relatief simpel: Iedereen een vacuümtoilet, zoals in het vliegtuig,
waarvoor je per spoelbeurt slechts een halve liter water nodig hebt.
Alle fecaliën kunnen dan centraal worden opgevangen en afgevoerd naar
een bioreactor. En voor een flat hoeft die niet veel groter te zijn dan
twintig kuub. Zeer compact, zonder overlast. Hier liggen enorme kansen
voor duurzame verwerking van afvalstromen. Kansen ook om flink op kosten
te besparen.”


Rioolverbond van betonboeren en ingenieurs frustreert duurzame
oplossingen



De opmars van riolen in stedelijke gebieden in de Derde Wereld heeft
dramatische gevolgen, zegt de Wageningse milieuwetenschapper Gatze
Lettinga. „In India bijvoorbeeld kunnen de meer gegoeden dankzij het
riool hun afval kwijt, door de arme massa ermee op te zadelen. Die
riolen lozen hun stinkende inhoud op het oppervlaktewater, want geld
voor zuiveringsinstallaties is er niet. En zo ontstaan enorme problemen.”

Het oppervlaktewater raakt als bron van drinkwater bijna onbruikbaar.
Ziektekiemen verspreiden zich zo over grote gebieden, wat de landbouw
schaadt, analyseert de milieutechnoloog.

En waarom wordt voor zo'n aanpak gekozen? Heus niet om de mensheid uit
de ellende te helpen, denkt Lettinga. „Het is allemaal business. Je kunt
mij niet wijsmaken dat die experts niet weten wat voor schade ze
aanrichten. Terwijl de milieuvervuiling vóór de introductie van die
prestigieuze spoeltoiletten binnen de perken werd gehouden met
traditionele systemen als de septic tank. Zo'n tank werkt prima, zolang
je er maar geen grote plassen water bij doet.”

Het wereldwijde succes van riool en watercloset frustreert de opmars van
de veel goedkopere, duurzame anaërobe techniek. In de Verenigde Staten
is het ’rioolverbond’ van consultants, ingenieurs, betonboeren al
oppermachtig, wat erg pijnlijk is voor Perry McCarty, de grote man van
de anaërobe zuiveringstechniek in de VS en de inspirator van Lettinga.





<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?