zaterdag, mei 02, 2009
Waterschap pakt reconstructie voortvarend aan
Reconstructie in stroomversnelling
Kronkelende beekjes, natuurlijker oevers en nieuwe natuur- en recreatiegebieden. De eerste effecten van de reconstructie van het Brabantse buitengebied zijn zichtbaar. Die enorme operatie betekent veel werk voor de waterschappen en aannemers. De varkenspest in 1997 vormde ooit aanleiding voor reconstructie van het platteland in Noord-Brabant. Dat gaat veel verder dan het slopen van varkensstallen en verplaatsen van agrarische bedrijven. Boeren, gemeenten, provincie, natuurorganisaties, recreatieondernemers en waterschappen werken samen om het buitengebied opnieuw in te richten en leefbaarder te maken.
Realiseren van waterbergsgebieden, creëren van ecologische verbindingszones en het tegengaan van verdroging zijn natuurlijk geen nieuwe werkzaamheden voor de waterschappen. Maar dankzij de reconstructie vinden ze wel in versneld tempo plaats en verloopt de uitvoering soepeler, constateert dijkgraaf Lambert Verheijen van waterschap Aa en Maas. "Via de reconstructie zitten we makkelijker op één lijn met de gemeenten en de provincie." Het waterschap heeft te maken met 29 gemeenten in zijn beheergebied, waaronder Den Bosch, Boxmeer, Helmond en Deurne. Behalve versnelling van typische waterschapsprojecten, schept de reconstructie ook nieuwe kansen dankzij de integrale aanpak waarbij meerdere partijen met elkaar samenwerken. Een voorbeeld is de Kilsdonkse Molen in Heeswijk-Dinther. De gelijknamige stichting zorgde voor restauratie en reconstructie van de wind- en watermolen. Aa en Maas herstelde de oorspronkelijke loop van de rivier de Aa, zodat het water net als voor de kanalisering weer terug komt bij de watermolen en deze laat draaien. "Als we dat zelfstandig hadden moeten doen, was dat nooit gelukt", zegt Verheijen. Als Brabantse gedeputeerde was Verheijen jarenlang betrokken bij de planvorming voor de reconstructie. Na zijn overstap naar het waterschap in 2004 kon hij direct aan de slag met de uitvoering van die plannen. Afspraken over de uitvoering en financiering van de waterprojecten binnen de reconstructieplannen zijn in 2004 vastgelegd voor de periode 2005-2008 in een eerste bestuursakkoord tussen de provincie en de Brabantse waterschappen. Afgesproken is dat provincie en waterschappen ieder de helft betalen van waterprojecten die binnen de reconstructie vallen. Een tweede bestuursakkoord is begin vorig jaar gesloten. In die bestuursakkoorden zijn ook alle waterthema's meegenomen die voortvloeien uit het nationaal bestuursakkoord water uit 2003.
Projecten
Tijdens de eerste bestuursperiode van 2005 tot 2008 heeft Aa en Maas 131 potentiële projecten geïnventariseerd, die een investering vergen van ruim 70 miljoen euro. Inmiddels zijn zestien projecten afgerond met een waarde van 16 miljoen euro. Voor 2009 tot 2013 is voor heel Brabant 240 miljoen euro begroot. De projecten die het waterschap uitvoert dienen vaak meerdere doelen tegelijk. Zo voorziet het plan Dynamisch Beekdal - om het water in het Aa-dal tussen Heeswijk-Dinther en Den Bosch meer ruimte te geven - niet alleen in beekherstel, maar ook in de aanleg van een waterberging en herstel van dynamische beekprocessen als erosie en sedimentatie. Tegelijkertijd ontstaan er nieuwe recreatiemogelijkheden. Het eerste deelproject is inmiddels afgerond, het aansluiten van de oude meander Assendelft op Aa, zodat de meander weer net als vroeger de hoofdloop vormt van de Aa. En aan de zuidwestkant van Den Bosch wordt het nu nog overwegend agrarische gebied Moerputten Vlijmens Ven natter gemaakt om de natuur te herstellen en de waterkwaliteit te verbeteren, in combinatie met waterberging. Om dat voor elkaar te krijgen, is verhogen van de waterpeilen niet afdoende. Voor de ontwikkeling van bepaalde natuurdoelen is de bodem te fosfaatrijk, dus waarschijnlijk wordt ook gekozen voor afgraven. Niet alleen het milieu is gebaat bij de reconstructie doordat water schoner wordt, de verdroging wordt tegengegaan en de kans op wateroverlast kleiner, Verheijen ziet ook andere voordelen voor zijn waterschap. "Vroeger waren we alleen uitvoerder, nu gebiedspartner of regisseur. Wij trekken projecten. Die rol hebben wij graag."
Grondverwerving
Over het tempo waarin de reconstructiewerkzaamheden verlopen is Verheijen "gematigd positief". Grondverwerving blijkt het belangrijkste probleem om projecten uit te kunnen voeren. Daar lopen niet alleen de waterschappen tegenaan, maar vooral de provincie, die de meeste grond aankoopt voor de reconstructieprojecten van de waterschappen. Om de reconstructie te versnellen, gaat de provincie Noord-Brabant een actiever grondbeleid voeren, bijvoorbeeld door boeren te stimuleren te verhuizen naar plekken waar ze voldoende ruimte hebben voor hun bedrijf. Indien nodig worden ze onteigend. Verheijen heeft de indruk dat de reconstructie in combinatie met het bestuursakkoord water zeker voor extra omzet zorgen voor de Brabantse aannemers. "Tien jaar geleden waren dit soort activiteiten niet algemeen." En voorlopig gaat het werk nog even door. "Hier ligt een agenda voor tien tot vijftien jaar." Eigenaar J. van den Brand van Aannemersbedrijf J. van den Brand in Lithoijen ziet inderdaad dat de orderportefeuille gevuld blijft mede dankzij de reconstructie. Samen met collega-aannemer Huub Verlouw voerde hij het eerste fase van het project Dynamisch Beekdal uit: aantakken van de meander Assendelft. Daar kwam veel grondverzet aan te pas: zo'n 40.000 kuub, schat Van den Brand. "We zijn een maand of drie, vier mee bezig geweest met tien machines en een uitvoerder." Het bedrijf is al meer dan twaalf jaar actief in natuurbouwwerk. Door de reconstructie is dat werk alleen maar toegenomen, merkt Van den Brand. Was vroeger de Dienst Landelijk Gebied (DLG) de voornaamste opdrachtgever, tegenwoordig komt er ook veel werk van de waterschappen doordat die zelf projecten aansturen. Hoewel door de kredietcrisis de prijzen wel wat onder druk staan, ziet Van den Brand de toekomst zonnig in. "Het werk blijft komen."Cobouw 1 mei 2009.
Kronkelende beekjes, natuurlijker oevers en nieuwe natuur- en recreatiegebieden. De eerste effecten van de reconstructie van het Brabantse buitengebied zijn zichtbaar. Die enorme operatie betekent veel werk voor de waterschappen en aannemers. De varkenspest in 1997 vormde ooit aanleiding voor reconstructie van het platteland in Noord-Brabant. Dat gaat veel verder dan het slopen van varkensstallen en verplaatsen van agrarische bedrijven. Boeren, gemeenten, provincie, natuurorganisaties, recreatieondernemers en waterschappen werken samen om het buitengebied opnieuw in te richten en leefbaarder te maken.
Realiseren van waterbergsgebieden, creëren van ecologische verbindingszones en het tegengaan van verdroging zijn natuurlijk geen nieuwe werkzaamheden voor de waterschappen. Maar dankzij de reconstructie vinden ze wel in versneld tempo plaats en verloopt de uitvoering soepeler, constateert dijkgraaf Lambert Verheijen van waterschap Aa en Maas. "Via de reconstructie zitten we makkelijker op één lijn met de gemeenten en de provincie." Het waterschap heeft te maken met 29 gemeenten in zijn beheergebied, waaronder Den Bosch, Boxmeer, Helmond en Deurne. Behalve versnelling van typische waterschapsprojecten, schept de reconstructie ook nieuwe kansen dankzij de integrale aanpak waarbij meerdere partijen met elkaar samenwerken. Een voorbeeld is de Kilsdonkse Molen in Heeswijk-Dinther. De gelijknamige stichting zorgde voor restauratie en reconstructie van de wind- en watermolen. Aa en Maas herstelde de oorspronkelijke loop van de rivier de Aa, zodat het water net als voor de kanalisering weer terug komt bij de watermolen en deze laat draaien. "Als we dat zelfstandig hadden moeten doen, was dat nooit gelukt", zegt Verheijen. Als Brabantse gedeputeerde was Verheijen jarenlang betrokken bij de planvorming voor de reconstructie. Na zijn overstap naar het waterschap in 2004 kon hij direct aan de slag met de uitvoering van die plannen. Afspraken over de uitvoering en financiering van de waterprojecten binnen de reconstructieplannen zijn in 2004 vastgelegd voor de periode 2005-2008 in een eerste bestuursakkoord tussen de provincie en de Brabantse waterschappen. Afgesproken is dat provincie en waterschappen ieder de helft betalen van waterprojecten die binnen de reconstructie vallen. Een tweede bestuursakkoord is begin vorig jaar gesloten. In die bestuursakkoorden zijn ook alle waterthema's meegenomen die voortvloeien uit het nationaal bestuursakkoord water uit 2003.
Projecten
Tijdens de eerste bestuursperiode van 2005 tot 2008 heeft Aa en Maas 131 potentiële projecten geïnventariseerd, die een investering vergen van ruim 70 miljoen euro. Inmiddels zijn zestien projecten afgerond met een waarde van 16 miljoen euro. Voor 2009 tot 2013 is voor heel Brabant 240 miljoen euro begroot. De projecten die het waterschap uitvoert dienen vaak meerdere doelen tegelijk. Zo voorziet het plan Dynamisch Beekdal - om het water in het Aa-dal tussen Heeswijk-Dinther en Den Bosch meer ruimte te geven - niet alleen in beekherstel, maar ook in de aanleg van een waterberging en herstel van dynamische beekprocessen als erosie en sedimentatie. Tegelijkertijd ontstaan er nieuwe recreatiemogelijkheden. Het eerste deelproject is inmiddels afgerond, het aansluiten van de oude meander Assendelft op Aa, zodat de meander weer net als vroeger de hoofdloop vormt van de Aa. En aan de zuidwestkant van Den Bosch wordt het nu nog overwegend agrarische gebied Moerputten Vlijmens Ven natter gemaakt om de natuur te herstellen en de waterkwaliteit te verbeteren, in combinatie met waterberging. Om dat voor elkaar te krijgen, is verhogen van de waterpeilen niet afdoende. Voor de ontwikkeling van bepaalde natuurdoelen is de bodem te fosfaatrijk, dus waarschijnlijk wordt ook gekozen voor afgraven. Niet alleen het milieu is gebaat bij de reconstructie doordat water schoner wordt, de verdroging wordt tegengegaan en de kans op wateroverlast kleiner, Verheijen ziet ook andere voordelen voor zijn waterschap. "Vroeger waren we alleen uitvoerder, nu gebiedspartner of regisseur. Wij trekken projecten. Die rol hebben wij graag."
Grondverwerving
Over het tempo waarin de reconstructiewerkzaamheden verlopen is Verheijen "gematigd positief". Grondverwerving blijkt het belangrijkste probleem om projecten uit te kunnen voeren. Daar lopen niet alleen de waterschappen tegenaan, maar vooral de provincie, die de meeste grond aankoopt voor de reconstructieprojecten van de waterschappen. Om de reconstructie te versnellen, gaat de provincie Noord-Brabant een actiever grondbeleid voeren, bijvoorbeeld door boeren te stimuleren te verhuizen naar plekken waar ze voldoende ruimte hebben voor hun bedrijf. Indien nodig worden ze onteigend. Verheijen heeft de indruk dat de reconstructie in combinatie met het bestuursakkoord water zeker voor extra omzet zorgen voor de Brabantse aannemers. "Tien jaar geleden waren dit soort activiteiten niet algemeen." En voorlopig gaat het werk nog even door. "Hier ligt een agenda voor tien tot vijftien jaar." Eigenaar J. van den Brand van Aannemersbedrijf J. van den Brand in Lithoijen ziet inderdaad dat de orderportefeuille gevuld blijft mede dankzij de reconstructie. Samen met collega-aannemer Huub Verlouw voerde hij het eerste fase van het project Dynamisch Beekdal uit: aantakken van de meander Assendelft. Daar kwam veel grondverzet aan te pas: zo'n 40.000 kuub, schat Van den Brand. "We zijn een maand of drie, vier mee bezig geweest met tien machines en een uitvoerder." Het bedrijf is al meer dan twaalf jaar actief in natuurbouwwerk. Door de reconstructie is dat werk alleen maar toegenomen, merkt Van den Brand. Was vroeger de Dienst Landelijk Gebied (DLG) de voornaamste opdrachtgever, tegenwoordig komt er ook veel werk van de waterschappen doordat die zelf projecten aansturen. Hoewel door de kredietcrisis de prijzen wel wat onder druk staan, ziet Van den Brand de toekomst zonnig in. "Het werk blijft komen."Cobouw 1 mei 2009.
